Uczcie się kochać
Skan z miesięcznika „Polska”, czerwiec 1963, Wydawnictwo Interpress.
25 października 2023 r. Polskę obiegła informacja o śmierci prof. Wandy Półtawskiej. Znana ze swojej bezkompromisowej postawy wobec przeciwników nierozerwalności małżeństwa i obrony życia poczętego, była nader charakterystyczną postacią naszego życia społecznego.
Będąc aktywną niemal do końca życia, udzielała wywiadów, w których zwykle przypominała nauczanie św. Jana Pawła II. Podkreślała fakt, że człowiek nie jest święty i ulega złu, a to, jaki wzorzec realizuje, zależy od jego wyboru. Stanowcza postawa Wandy Półtawskiej i jej prostolinijność były wynikiem trudnych doświadczeń.
Dom rodzinny i wojna
Wanda Wojtasik (zwana Dusią) urodziła się w Lublinie 2 listopada 1921 r. Miała dwie siostry, a klimat stworzony przez rodziców oddanych rodzinie kształtował jej charakter od najmłodszych lat. Otrzymała dobre wykształcenie. Rzetelnej nauce nie przeszkodził wybuch II wojny światowej. Wówczas uczęszczała do drugiej klasy szkoły ss. Urszulanek w Lublinie. Angażowała się w harcerstwo. Formowała wszechstronnie swoją osobowość i młody charakter. Znamienne jest, że kiedy wybuchła wojna, w pierwszej kolejności zaczęła ratować książki ze zbombardowanej księgarni. Aktywnie włączyła się w walkę z okupantem jako łączniczka. Uczestniczyła także w tajnym nauczaniu. W lutym 1941 r. rozpoczął się dla niej szereg doświadczeń, które szczególnie wyryły się na jej osobowości, o czym zresztą sama wielokrotnie mówiła. Została aresztowana przez Gestapo i osadzona w więzieniu na Zamku Lubelskim, a pod koniec września przewieziona do obozu koncentracyjnego Ravensbrück w Maklemburgii. W marcu 1945 r. przewieziono ją do Neustadt-Glave, gdzie przebywała już do końca wojny. 8 maja 1945 r. przez skrajne wyczerpanie spowodowane głodem, została wyrzucona do trupiarni, skąd cudem ją uratowano.
Podkreślała fakt, że człowiek nie jest święty
i ulega złu, a to, jaki wzorzec realizuje,
zależy od jego wyboru.
I boję się snów
Prof. Półtawska często odwoływała się do swoich doświadczeń z obozu w Ravensbrück. Była tam poddawana pseudomedycznym eksperymentom przez niemieckich lekarzy. Dzięki dobrej organizacji więźniarek udało jej się przesyłać do domu informacje na temat swojej sytuacji, którą opisywała za pomocą atramentu sympatycznego (przyp. red. atrament zrobiony z substancji, która traci swoją barwę lub od początku jest bezbarwna, ale dzięki różnym czynnikom, takim jak światło czy ciepło daje się rozczytać). Te przeżycia odcisnęły piętno na jej osobowości. Gdy udało jej się wrócić do domu, często śnił jej się obóz. Przeżywanie wszystkiego na nowo po wielokroć było dla niej istną męczarnią, więc za radą jednej z nauczycielek spisała w końcu swoje wspomnienia. Po dwudziestu latach zostały one wydane w książce I boję się snów.
Więźniarki z niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück, oznaczone kredowymi znakami
na plecach, czekające na transport zorganizowany przez Szwedzki Czerwony Krzyż.
Profesor uniwersytecka
Zderzenie dwóch światów – rodzinnego, pełnego miłości domu oraz przyjaźni szkolnych i harcerskich z realiami obozu koncentracyjnego i niemieckiego bestialstwa –poskutkowało ogromnym zdziwieniem, któremu prof. Półtawska często dawała wyraz. Mianowicie: jak możliwe jest, aby człowiek człowiekowi zgotował ten los?! W niejednej późniejszej wypowiedzi podkreślała wyjątkowe okrucieństwo kobiet. Okrucieństwo, które widziała na własne oczy. Prawdopodobnie dlatego potrafiła wyrażać się z niezwykłą surowością na temat kondycji moralnej współczesnych kobiet. Brak akceptacji i zrozumienia dla zła, z którym przyszło jej obcować, ale także chęć niesienia pomocy ludziom zaowocowały podjęciem przez nią gruntownych studiów medycznych w Krakowie na Uniwersytesie Jagiellońskim. W tym czasie też, dokładnie w grudniu 1947 r., wyszła za mąż za Andrzeja Półtawskiego i w kolejnych latach urodziła cztery córki.
Stanowcza postawa Wandy Półtawskiej
i jej prostolinijność były wynikiem
trudnych doświadczeń.
Pomoc małżeństwom i rodzinie
Równolegle z życiem rodzinnym rozwijała się jej działalność zawodowa. Pracę rozpoczęła w szpitalu psychiatrycznym w Kobierzynie koło Krakowa. Później pracowała w Klinice Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Krakowie, gdzie zrobiła też doktorat. Przez 18 lat, do lat 70. XX wieku działała w Poradni Wychowawczo-Leczniczej UJ. Prowadziła badania związane z ludźmi, którzy jako dzieci trafili do obozów koncentracyjnych. Opracowała metodę „psychoterapii obiektywizującej”, opartą na uświadamianiu nieprzystosowanej młodzieży jej miejsca w rodzinie i społeczeństwie. Zajmowała się wpływem przerywania ciąży na psychikę kobiety oraz wpływem postawy antykoncepcyjnej na współżycie małżeńskie i rodzinne. Koniec lat 60. oraz lata siedemdziesiąte XX w. to dla Wandy Półtawskiej czas rezygnacji z pracy w Klinice, aby poświęcić się w głównej mierze poradnictwu małżeńskiemu i rodzinnemu.
Prof. Wandę Półtawską oraz św. Jana Pawła II łączyła piękna przyjaźń i troska o małżeństwa i rodziny, godność każdego człowieka i życie nienarodzonych. Papieski Marsz Wdzięczności w Lublinie (02.04.2023 r.).
Niemal do końca lat 90. XX wieku prowadziła zajęcia z medycyny pastoralnej na Wydziale Teologicznym, a potem na Akademii Papieskiej w Krakowie. W latach 1981-1984 wykładała w Instytucie Jana Pawła II przy Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. W 1967 r. zorganizowała Instytut Teologii Rodziny, którym kierowała 33 lata i gdzie szkoliła młode małżeństwa, narzeczonych oraz księży.
Przyjaźń z Karolem Wojtyłą
Ilość i różnorodność prowadzonych przez prof. Półtawską działań dowodzi jej kompetencji, zaangażowania i wielkiego oddania dla sprawy budowania zdrowego społeczeństwa. Jej zasługi w życiu społecznym dały jej również bezsprzeczne prawo do przemawiania w tak charakterystyczny dla niej, bezkompromisowy sposób. Mówiąc o działalności Wandy Półtawskiej nie sposób nie wspomnieć o jej przyjaźni z Karolem Wojtyłą, później Janem Pawłem II. W książce pt. Beskidzkie rekolekcje można znaleźć ich wieloletnią korespondencję. Zaskakujące jest to, jak dwoje przyjaciół troszczy się o siebie, wymieniając nie tylko myśli natury etycznej lub religijnej, ale również zatrzymując się na sprawach przyziemnych, takich jak zdrowie czy rodzaj przyjmowanych witamin. Wspomniana wyżej książka nie jest jedyną autorstwa pani profesor. Prócz wspomnień obozowych i korespondencji z papieżem Polakiem można również przeczytać m.in. książki Z prądem i pod prąd oraz Uczcie się kochać. Obie są warte uwagi. Zostały napisane w charakterystyczny dla autorki sposób: przystępnym językiem, a zawarte w nich teksty poparte logiczną argumentacją są pełne praktycznych wskazówek, by pomóc odnaleźć się w dzisiejszych dylematach moralnych. Teksty te stanowią niejako spuściznę życia kobiety, która całe życie poświęciła na ratowanie więzi małżeńskich, życia dzieci nienarodzonych, ale i w końcu – podtrzymywanie zdrowego rozsądku naszego społeczeństwa.
Ilość i różnorodność prowadzonych przez
prof. Półtawską działań dowodzi jej kompetencji, zaangażowania i wielkiego oddania dla sprawy budowania
zdrowego społeczeństwa.
Człowiek wszechstronnie uzdolniony
O Wandzie Półtawskiej można napisać wiele; informacje tu zawarte są niepełne, ponieważ w obliczu jej dynamicznej działalności i licznych inicjatyw z jej udziałem, nie sposób wspomnieć o wszystkich. Jednak niech ten tekst będzie przyczynkiem i zachętą do zgłębienia jej twórczości i życiorysu oraz podziękowaniem i oddaniem hołdu dla jej niezłomnym postawom: odwagi cywilnej, męstwa, wytrwałości oraz cnotom, które reprezentowała: umiłowania Boga, ojczyzny i człowieka.
Prawdopodobnie dlatego potrafiła wyrażać się z niezwykłą surowością na temat kondycji moralnej współczesnych kobiet.
Źródła:
Maskacjusz TV. (2014). Aktualne zagrożenia rodziny [Wideo]. https://www.youtube.com/watch?v=dqz1WG3ehYU
Studio TV NIEDZIELA. (2016). Rozmowa z Wandą i Andrzejem Półtawskimi [Wideo]. https://www.youtube.com/watch?v=_tY0v0hRz4E
Półtawska W. (2015), Uczcie się kochać, Edycja Św. Pawła, Częstochowa.
Życiorys Wandy Półtawskiej: https://www.kul.pl/zyciorys-dr-wandy-poltawskiej,art_12047.html [dostęp 31.10.2023]
Marsze dla Życia i Rodziny są świadectwem przywiązania do wartości rodzinnych
i poszanowania życia każdego człowieka od poczęcia.
