Uśmiech buduje relacje
Szczery uśmiech to najlepszy makijaż.
Niniejszy artykuł kończy serię dziewięciu artykułów publikowanych w kolejnych numerach naszego Kwartalnika (od numeru 3/2019), w których przybliżyłem Wam 9 potężnych (aczkolwiek prostych) narzędzi budowania pięknych i trwałych relacji. Na zakończenie tej serii zapraszam Was do przyjrzenia się znaczeniu naszego uśmiechu.
Uśmiech to jedna z najważniejszych ekspresji emocji człowieka. Zacznijmy od kilku naukowych faktów i ciekawostek na temat uśmiechu:
- Potrafimy rozpoznawać uśmiech z odległości kilkudziesięciu metrów (Gerhardsson i in., 2015), prawdopodobnie żadnego innego wyrazu twarzy nie rozpoznamy z takiej odległości.
- Już dla noworodków uśmiech i ludzka twarz są bardziej interesujące, niż cokolwiek innego.
- Potrafimy dostrzegać uśmiech w zbiorze bezsensownych kształtów, np. dwóch kropek i łuku.
- Potrafimy rozpoznawać uśmiech niezależnie od kultury. Indianie z Papui Nowej Gwinei, którzy nigdy nie widzieli nikogo spoza swojego plemienia, bez problemu rozpoznawali uśmiech u Amerykanów. Podobnie Amerykanie rozpoznawali uśmiech Indian (Ekman i Friesen 1971).
- Potrafimy rozpoznawać uśmiech przez telefon, nawet jeśli ktoś mówi szeptem i nawet jeśli wypowiada ciągi bezsensownych sylab (Szarota, 2012).
- Czasami uśmiech potrafi zahamować wrogość. Amerykańscy żołnierze w czasie wojny w Wietnamie relacjonowali sytuacje, w których uśmiechając się do Wietnamczyków ratowali swoje życie (Eibl-Eibesfeldt, 1987).
- Ludzie odróżniają uśmiech udawany (tzw. społeczny) od uśmiechu szczerego. Reklamy wykorzystujące uśmiech autentyczny są skuteczniejsze niż te, w których pojawia się uśmiech udawany (Giuliana i Valter, 2020).
- Uśmiech poprawia nastrój osoby uśmiechającej się (Marmolejo-Ramos i in., 2020).
Potrafimy dostrzegać uśmiech w zbiorze bezsensownych kształtów, np. dwóch kropek i łuku.
Lubimy przebywać w towarzystwie osób uśmiechających się.
Szczery uśmiech to najlepszy makijaż. Lubimy przebywać w towarzystwie osób uśmiechających się. Zobaczcie, że czasami, kiedy mamy gorszy nastrój, koncentrujemy się na sobie (co bardzo widać w wyrazie twarzy), jakby zapominając o tym, że nasz wyraz twarzy wpływa na ludzi wokoło. Może też czasami, poprzez smutną minę, chcemy zwrócić na siebie uwagę, tak, żeby ktoś się nami zainteresował i zapytał, czy czegoś nie potrzebujemy.
Nie chodzi o to, że poprzez uśmiech mamy udawać, że jesteśmy zadowoleni. Uśmiechnięta twarz ucznia jest świadectwem, że pamięta on o tym, że to Jezus „obarczył się naszym cierpieniem, On dźwigał nasze boleści” (Iz 53, 4a). Chrześcijanin pamięta, że Jezus chce, żeby Jego radość była w nas i żeby nasza radość była pełna (J 15, 11). Człowiek przyjmując Zmartwychwstanie, buduje swoje życie na skale (Mt 7, 24-26; Łk 6, 46-49), dlatego nawet jeśli przychodzą burze, zachowuje radość i spokój serca, bo wie, że Jezus jest z nim ciągle (Mt 28, 20). Właściwie jedynym zmartwieniem takiego człowieka jest jego własny grzech, czyli oddzielenie od Boga, dlatego podejmuje praktyki pokutne, które mają go na nowo zjednoczyć z Bogiem, ale nawet wtedy nie przejawia tego w wyglądzie swojej twarzy (Mt 6, 16-18). Święty Jan Bosko mówił, że „diabeł boi się uśmiechu” i kiedy sam przeżywał trudne chwile, starał się być jeszcze bardziej uśmiechnięty, tak, żeby nie smucić ludzi wokoło.
Jak to zrobić, żeby nasza twarz wyrażała taki szczery uśmiech, który sprawia, że ludzie chcą z nami przebywać i który prowadzi do pięknych relacji? Trzeba żyć w prawdziwej bliskości Boga. Bardzo podoba mi się biblijny opis spotkań Boga z Mojżeszem, o którym Pismo mówi, że nie powstał więcej w Izraelu prorok podobny do niego, który by poznał Pana twarzą w twarz (Pwt 34, 10). W Księdze Wyjścia czytamy, że spotkania Mojżesza z Bogiem sprawiały, że jego twarz promieniała (Wj 34, 29.35), co może oznaczać radość bijącą z jego twarzy. Być może właśnie w taki sposób przemieniła się również twarz Jezusa w trakcie Przemienienia, o czym wspomina Ewangelista: „Gdy się modlił, wygląd Jego twarzy się odmienił...” (Łk 9, 29). Myślę, że podobny wyraz twarzy mógł mieć również Szczepan przesłuchiwany przez Sanhedryn, na krótko przed swoją męczeńską śmiercią: „A wszyscy, którzy zasiadali w Sanhedrynie, przyglądali się mu uważnie i zobaczyli twarz jego podobną do oblicza anioła” (Dz 6, 15).
Może ktoś sobie pomyśleć, że taka prawdziwa Boża radość, radość, która sprawia, że nasza twarz promienieje uśmiechem, dostępna jest tylko dla wielkich świętych, wybranych i szczególnie obdarowanych przez Boga. Pismo Święte mówi jednak coś innego – taki stan dostępny jest dla każdego, kto wpatruje się w Boga:
My wszyscy z odsłoniętą twarzą wpatrujemy się w jasność Pańską jakby w zwierciadle; za sprawą Ducha Pańskiego, coraz bardziej jaśniejąc, upodabniamy się do Jego obrazu (2 Kor 3, 18).
Na pewno znacie osoby, których twarze promienieją Bożą radością. Zapytajcie – w czym tkwi „sekret” ich piękna, a jestem przekonany, że powiedzą Wam, iż właśnie we wpatrywaniu się w oblicze Boga. A zobaczcie, że wpatrywać się w oblicze Boga możemy nie tylko duchowo, modląc się lub podejmując inne praktyki, ale dosłownie - adorując Go w Najświętszym Sakramencie. Życie w bliskości Boga na pewno sprawi, że nasze relacje będą piękne i trwałe, bo przepełnione Bożą miłością.
Bibliografia:
Eibl-Eibesfeldt I. (1987). Miłość i nienawiść. Warszawa PWN.
Ekman P., Friesen W.V (1971). Constants across cultures in the face of emotion. Journal of Personality and Social Psychology, 17, 124-129.
Gerhardsson A., Högman L., Fischer H. (2015). Viewing distance matter to perceived intensity of facial expressions. Frontiers of Psychology. 6:944.
Giuliana I., Valter A. V. (2020). The effect of facial expression on emotional contagion and product evaluation in print advertising. RAUSP Management Journal. Vol. 55 No. 3, 375-391.
Marmolejo-Ramos F. i in. (2020). Your Face and Moves Seem Happier When I Smile. Experimental Psychology, 67, 14-22.
Szarota P. (2012). Uśmiech. Instrukcja obsługi. Gdańsk: GWP.
